Saldum

Lokalitet Saldum nalazi se neposredno pred ulazak u Gornju klisuru, u jednoj od tri kotline Đerdapa, u ataru sela Dobra, oko 4 km nitzodno od centra naselja, a 350 m uzvodno od ušća potoka Kožice, na mestu gde je Dunav širok i pogodan za prelazak na dačku obalu, između utvrđenja Čezava i Boljetina.

Prve planove sa opisima bedema dali su F. Kanic i Đula Nojdek krajem XIX veka, dok su arheološki radovi obavljeni tek 60 – ih godina XX veka. Prema Kanicu, utvrđenje u Saldumu ima pravougaonu osnovu, sa dužim stranama paralelnim sa Dunavom, i sa dve kružne kule na severnim završecima kastela. Drugi plan utvrđenja u Saldumu načinio je Đula Nojdak. On je video ostatke zidova i sve četiri kule. Na osnovu njegove skice moguće je videti da se severozapadna kula, zapadni deo severnog bedema kao i severna polovina zapadnog bedema leže u Dunavu. Sistematska istraživanja su vršena tokom četiri kampanje od 1967. do 1970. godine. Istraživanja su obuhvatila većim delom unutrašnjost utvrđenja, zatim sondiranje terena pretpostavljenog pružanja nekropole, kao i pregradni zidovi u dolini Kožice.

Utvrđenje u Saldumu je oblika nepravilnog trapeza, sa unutrašnjim dimenzijama 43,50 x 31,20 m, sa dužim stranama paralelnim sa tokom Dunava. Na uglovima su podignute četiri ugaone kule, od kojih su tri kružne sa levkastim proširenjem kod ulaza, dok je četvrta severoistočna, pravougaona sa apsidom na istočnom zidu.( Slika 7 ) Bedemi i kule su zidani od lomljenog kamena, maltera i opeke, koje se javljaju isključivo u libažnim slojevima.[1]

Izdvojene su tri građevinske faze:

Prvoj fazi bi pripadalo utvrđenje podignuto krajem I i početkom II veka, kojem pripadaju ostaci najstarije kamene arhitekture. Radi se o uglu severnog i istočnog zida utvrđenja, koji su se delom našli u zidanoj masi ranovizantijskog kastela.

Druga faza se vezuje za utvrđenje II i III veka, kome pripadaju ostaci drvene i zemljane arhitekture, stradale u požaru.

Trećoj fazi pripada Valentijanovo naselje u Saldumu, koje ima elemenata kulture Sintana de mureš – Černjahov.[2]

---

[1] G. Jeremić, op. Cit., 24 - 30

[2]  Isto.