Ostaci rimskog grada i logora Viminacium nalaze se u blizini sela Stari Kostolac, na levoj i na desnoj obali Mlave. Važan događaj u istoriji Viminacijuma je dobijanje municipalnog statusa 117. godine, za vreme cara Hadrijana, i dobijanje statusa kolonije za vreme vladavine Gordijana III 239. godine. Pre nego što je postao grad, bio je u stvari vojni logor.[1] Vojni logor obično prate i manja i veća naselja. Na teritoriji Viminacijuma, arheološki je potvrđeno postojanje dva naselja, i to na desnoj obali Mlave, koji predstavlja antičko naselje, i na levoj obali Mlave, u neposrednoj blizini utvrđenja.[2]
Ruševine starog Viminacijuma prvi je zapazio i opisao Marsilji 1726. godine, na čijem planu se uočava pravilno četvrtasto utvrđenje sa kružnim kulama, na bregu iznad Mlave. Marsiljijev plan predstavlja polazište za kasnija istraživanja, koja su vršena tokom druge polovine XIX veka od strane M. Valtrovića i m. Vasića. Na osnovu dobijenih arheoloških podataka, Vasić je zaključio da ostaci utvrđenja potiču iz Justinijanovog vremena, i da se mogu identifikovati sa paleovizantijskim Viminakionom.
Pored ostataka naselja iz praistorije, u ataru sela stari Kostolac nalazi se prostrani kompleks lokaliteta rimskog i ranovizantijskog Viminacijuma, uz čije ruševine je u srednjem veku nastao grad Braničevo. Ostaci rimskog utvrđenja i naselja prepoznati su na lokalitetima Čair i Selište, kraj desne obale Mlave, a nešto južnije, na nekoliko lokaliteta, prostrane nekropole. Sa suprotne strane Mlave na bregu iznad sela gde su lokaliteti Todića crkva i Veliki grad, nalaze se ostaci utvrđenja ranovizantijskog Viminacijuma, podignutog u VI veku, koje je u XII veku obnovljeno i dograđeno radi odbrane grada Braničeva. Jedno od značajnijih nalazišta u okviru ovoga prostranog kompleksa, sa ostacima naselja i utvrđenja iz raznih epoha, nalazi se na lokalitetu koji je kod lokalnog stanovništva označen toponimom Svetinja. Lokalitet se nalazi uz levu obalu starog korita reke Mlave. Od obale Dunava udaljen je oko 600 m prema jugu. Prva preliminarna istraživanja na ovom lokalitetu izvedena su 1979. godine, kada je sondažnim iskopavanjem otkriven jedan masivan bedem, građen u alternaciji kamena i opeke. Sistematska arheološka istraživanja na Svetinji započeta su 1981. a završena 1987. godine. U okviru kulturnog sloja lokaliteta Svetinja, koji pripada ranovizantijskkom Viminacijumu, izdvojena su tri hronološka jasno opredeljena horizonta. Značaj lokaliteta predstavlja izgradnja jednog bedema sa pravcem pružanja sever – jug, koji je pregrađivao uski priobalni deo između rukavca Dunava i Mlave. Bedem je bio dugačak oko100 – 110m i svojim krajevima je zalazio u pomenute tokove. Bedem je očuvan najviše do visine od oko 1,5 m, a većim delovima je očuvan samo u temeljima ili je uočljiv u negativima. Temelji bedema građeni su od lomljenog kamena, koji su ukopani u ostatke porušenih antičkih građevina. Na najbolje očuvanom delu bedema zapaža se pet redova opeka koji potiču iz vremena građenja bedema. Na većini opeka se nalazi znak ravnokrakog krsta u raznim varijantama. Pored antičkih opeka, u bedem je bilo ugrađeno i dosta obrađenih blokova kamena koji većinom potiču sa starih porušenih zdanja. Skoro svi kvaderi su spolije, a među njima ima i delova nadgrobnih stela. Bedem na Svetinji je bio ojačan sa dve četvrtaste kule, isturene prema zapadu, postavljene na međusobnom rastojanju od oko 60 m, i udaljenju od obale Mlave 15 – 20 m. Južna kula je očuvana u celini za razliku od severne, od koje je otkriven samo jedan deo. Na očuvanim ostacima bedema na Svetinji nema tragova kapije, kao ni stepenišnih konstrukcija, preko kojih se izlazilo na šetnu stazu.pored glavnog bedema. Prvom horizontu ranovizantijskog stratuma pripadaju i ostaci još jednog bedema. Ovaj bedem oslanjao se na unutrašnje lice glavnog bedema, ali bez međusobne građevinske veze, i pružao se dalje prema istoku. Građen je na isti način kao i glavni bedem, ali nešto pliće fundiran.
Iz ovog najstarijeg horizonta, odnosno prvog ranovizantijskog sloja potiče jedna građevina pravougaone osnove, koja je označena kao kuća 8, čija širina iznosi 4,5m, a dužina nije utvrđena. Istovremena sa ovom kućom je i jedna peć, polukružne osnove.
Sloj drugog horizonta, otkriven je na celom prostoru duž unutrašnjeg lica u širini 10 do 12 m.Njegovu glavnu odliku čini grupa od sedam kuća, sličnih dimenzija i oblika osnova. Sve kuće su imale podove od nabijene zemlje. Zidovi kuća su bili građeni od pletera, odnosno pruća,oblepljeni sa unutrašnje i spoljašnje strane blatom. Kuće su verovatno imale krovove od slame. Sve kuće II horuzonta su bile uništene u požaru, bez tragova obnove, osim kuće 3, gde je zapažena obnova, tj. izgradnja kuće 2 na istom mestu, istih dimenzija kao i predhodna.[3]
[1] Isto, 70
[2] Isto.
[3] М. Поповић, Светиња, нови подаци о рановизантијском Виминацијуму, Старинар XXXVIII, Београд, 1996., стр.. 3- 34
Нема коментара:
Постави коментар
Neprikladni komentari će biti obrisani.